NAVO-top afgelopen: akkoord over verhoging defensie-uitgaven naar 5%, 'Rusland dreiging voor alliantie'

De NAVO-landen gaan 5 procent van hun economie steken in defensie en aanverwante zaken, hebben hun leiders op de top in Den Haag afgesproken. Ook onwillige landen als Spanje stemden in met de nieuwe afspraak, al legt dat land die wel wat anders uit.

De nieuwe 'NAVO-norm' is bedoeld om Europa te herbewapenen na decennialang achteroverleunen. Maar die komt vooral voort uit een eis van de Verenigde Staten. De VS verleggen hun aandacht naar China en Europa moet zijn eigen verdediging bekostigen, stelt president Donald Trump, die er het cijfer van 5 procent aan verbond.

NAVO-topman Mark Rutte kneedde die torenhoge eis om naar een haalbaarder voorstel. Dat schrijft 3,5 procent van het bruto binnenlands product voor defensie voor, plus 1,5 procent voor ondersteunende zaken. Tot nu toe was het de bedoeling om 2 procent van het bbp aan defensie te besteden.

De lidstaten hebben tot 2035 de tijd om de nieuwe norm te halen. Dat is later dan Rutte aanvankelijk had voorgesteld, maar dat uitstel is een geste naar landen die moeite hadden met het plan. In 2029 moet het percentage worden geëvalueerd.

NAVO-landen noemen Rusland in slotverklaring bedreiging

In de slotverklaring van de NAVO-top in Den Haag noemen de lidstaten Rusland expliciet een bedreiging voor de "Euro-Atlantische veiligheid" voor de lange termijn. In de aanloop naar de topontmoeting is hier op de achtergrond lang over gesteggeld. Rusland was vooral een bedreiging voor Europa, vonden de Verenigde Staten.

Veel Europese landen stonden erop om dergelijke bewoordingen in de slotverklaring op te nemen, wisten hoge diplomaten. De VS waren lang terughoudend omdat president Donald Trump hoopte op een nieuw begin met Rusland. Weken voor de top merkten hoge diplomaten op dat deze positie leek te veranderen. Ze legden ook een verband met het groeiende ongeduld van Trump met Moskou.

De voor Trump belangrijke eis om de norm voor defensie-uitgaven te verhogen naar 5 procent van de economie, werd door Europese landen gekoppeld aan de wens van een scherpe verklaring over Rusland. Tegenover de Verenigde Staten zeiden ze dat Europese regeringen alleen zo aan hun burgers konden uitleggen waarom de hogere uitgaven nodig waren. Die redenering nam de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO meer en meer over.

Rusland geldt niet in ieder NAVO-land als het grootste gevaar. Zo noemt Turkije steevast terrorisme, en de Verenigde Staten kijken vooral naar de opkomende rivaal China. Die worden daarom vaak samen genoemd, in een zorgvuldig evenwicht.

De Oranjezomer-tafel reageerde maandagavond op het appje dat Mark Rutte aan Donald Trump heeft gestuurd, waarin hij de Amerikaanse president feliciteert met diens "grote succes" dat Europa "veel meer gaat betalen" voor defensie. Bekijk het in de video bovenaan deze pagina.