Hoogste boete ooit uitgedeeld aan Belastingdienst wegens illegale zwarte lijst

De Autoriteit Persoonsgegevens heeft de Belastingdienst een boete van 3,7 miljoen euro opgelegd omdat de fiscus jarenlang een illegale zwarte lijst hanteerde om mogelijke fraudeurs op te sporen. Het is de hoogste boete die de AP ooit heeft uitgedeeld.

De Belastingdienst krijgt de boete 'vanwege de jarenlange illegale verwerking van persoonsgegevens in de Fraude Signalering Voorziening (FSV)', aldus de AP. De AP concludeerde in oktober al dat de Belastingdienst de privacywet AVG 'op ernstige wijze had geschonden' door de gegevens van ruim een kwart miljoen burgers te verwerken in het fraudesysteem.

Het gaat om een opeenstapeling aan boetes, voor zes verschillende overtredingen. Wegens het ontbreken van een wettelijke basis voor het handelen krijgt de fiscus 1 miljoen euro boete. Dat het doel van de FSV niet vooraf specifiek was omschreven, en er onjuiste gegevens in stonden, komt de fiscus op tweemaal 750.000 euro boete te staan. De rest van de boetes zijn opgelegd, omdat de Belastingdienst zijn eigen interne toezichthouder te laat om advies vroeg, voor het te lang bewaren van 'signalen' en een gebrekkige beveiliging van FSV.

Volgens AP-voorzitter Aleid Wolfsen heeft de fiscus 'met FSV de rechten van de 270.000 mensen die op de lijst stonden op ongekende wijze geschonden. Ruim zes jaar lang'. Mensen konden om het minste of geringste, of zelfs door een anonieme melding, op de lijst terechtkomen. Gedupeerde burgers wisten echter van niets en konden zich dus ook niet verweren. 'De Belastingdienst heeft met FSV levens overhoopgehaald.'

Naast schending van de privacywet, discrimineerde de Belastingdienst mensen in de jacht op mogelijke fraudeurs. 'Had je een Turkse, Marokkaanse of Oost-Europese nationaliteit? Dan werd je zonder goede reden vanwege die nationaliteit nader onderzocht', aldus Wolfsen. 'Deze discriminatie is onacceptabel. Ook noemde de Belastingdienst bijvoorbeeld giften aan moskeeën en hoge medicijnkosten van mensen met Oost-Europees klinkende achternamen bij voorbaat als risicofactor voor fraude.'

De boete valt onder meer zo hoog uit, omdat het niet de eerste keer is dat de Belastingdienst 'ernstige overtredingen' van de AVG beging. 'De Belastingdienst is meerdere keren in de fout gegaan', concludeert Wolfsen. 'Mensen moeten erop kunnen vertrouwen dat de Belastingdienst zorgvuldig met hun gegevens omgaat. In de zaak-FSV bleek dat dus ook weer niet het geval.'

Het vorige boeterecord, van 2,75 miljoen euro, legde de AP in december ook aan de Belastingdienst op. Ook toen hield de boete verband met het optreden van de fiscus in het kinderopvangtoeslagschandaal.